با افزایش نیاز به برق در بخش‌های خانگی، صنعتی و خدماتی و نیز تشدید نگرانی‌ها نسبت به آثار تغییرات اقلیمی، توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر در سطح سیاست‌گذاری کشور روز به روز جدی‌تر می‌شود. در این میان، استان اصفهان به عنوان یکی از قطب‌های صنعتی ایران، در حال تجربه تحولی بنیادین در حوزه تامین انرژی است. طبق اعلام رسمی استاندار اصفهان، برنامه‌ای جامع برای افزایش ۵۳۰۰ مگاواتی ظرفیت برق خورشیدی کشور تا سال ۱۴۰۷ تدوین شده که در دل آن، انتقال ۱۰ هزار واحد صنعتی استان به انرژی پاک جایگاهی ویژه دارد.
گامی بلند در مسیر صنعت سبز
در جریان نشست خبری اخیر، مهدی جمالی‌نژاد، استاندار اصفهان، از آغاز اجرای طرح‌هایی خبر داد که می‌توانند نقش مؤثری در کاهش وابستگی کشور به سوخت‌های فسیلی ایفا کنند. به گفته وی، پروژه‌های ساخت نیروگاه‌های خورشیدی با هدف‌گذاری دقیق زمانی و سرمایه‌گذاری مشخص در حال اجرا هستند. با تکمیل این پروژه‌ها، زیرساخت لازم برای تغذیه ۱۰ هزار واحد صنعتی در اصفهان از انرژی تجدیدپذیر فراهم خواهد شد.
جمالی‌نژاد تاکید کرد: «اقداماتی که امروز در حوزه توسعه ظرفیت برق خورشیدی صورت می‌گیرد، فقط یک پروژه اقتصادی نیست، بلکه مسیری برای حفاظت از محیط زیست، افزایش تاب‌آوری صنعت و تامین برق پایدار در سال‌های پیش‌رو به شمار می‌آید.»
چرا ظرفیت برق خورشیدی اهمیت دارد؟
در سال‌های گذشته، افزایش بی‌سابقه مصرف برق در ایران، به‌ویژه در فصول گرم، مشکلات متعددی را در حوزه تامین و پایداری شبکه برق ایجاد کرده است. این وضعیت در کنار کاهش منابع آبی برای نیروگاه‌های برق‌آبی و چالش‌های ناشی از واردات سوخت، موجب شده که توسعه نیروگاه‌های خورشیدی به یک اولویت استراتژیک تبدیل شود.
افزایش ظرفیت برق خورشیدی به میزان ۵۳۰۰ مگاوات تا سال ۱۴۰۷، در واقع پاسخ مستقیم دولت به این نیاز ملی است. اگرچه اجرای این طرح نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجه، توسعه زیرساخت‌ها و همکاری بخش خصوصی است، اما در نهایت، منجر به تنوع‌بخشی در سبد انرژی کشور، کاهش فشار بر شبکه‌های فرسوده و ارتقای امنیت انرژی خواهد شد.
اصفهان، پیشگام گذار به انرژی پاک
استان اصفهان با وجود دارا بودن صنایع بزرگ فولاد، سیمان، پتروشیمی و کاشی و سرامیک، در سال‌های گذشته با مشکلاتی مانند کمبود برق و محدودیت‌های زیست‌محیطی مواجه بوده است. بسیاری از صنایع این استان در دوره‌های اوج مصرف برق، با خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده یا کاهش سهمیه برق مواجه شدند.
در همین راستا، انتقال تدریجی صنایع به انرژی خورشیدی نه تنها به کاهش فشار بر شبکه برق سراسری کمک می‌کند، بلکه تطابق بیشتری میان توسعه صنعتی و الزامات محیط‌زیستی ایجاد می‌کند. این رویکرد در نهایت به بهبود شاخص‌های توسعه پایدار استان و کشور منجر خواهد شد.
مسیر اجرایی انتقال ۱۰ هزار واحد صنعتی
بر اساس اعلام استاندار اصفهان، برنامه‌ریزی برای تغییر ساختار انرژی مصرفی در ۱۰ هزار واحد صنعتی از هم‌اکنون آغاز شده و در قالب همکاری میان استانداری، وزارت صمت، سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و شرکت‌های دانش‌بنیان پیگیری می‌شود.
جمالی‌نژاد با اشاره به اولویت‌بندی صنایع کوچک و متوسط گفت: «واحدهای تولیدی در شهرک‌های صنعتی، به ویژه آن‌هایی که دسترسی به زمین یا پشت‌بام مناسب برای نصب پنل‌های خورشیدی دارند، در اولویت اجرای این طرح هستند. تسهیلات بانکی ویژه، مجوزهای سریع و کاهش بروکراسی، از جمله حمایت‌هایی است که برای اجرای موفق این پروژه پیش‌بینی شده است.»
فرصت‌های اقتصادی برای سرمایه‌گذاران
افزایش ظرفیت برق خورشیدی، نه تنها از جنبه محیط‌زیستی، بلکه از نظر اقتصادی نیز مزایای متعددی دارد. شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران می‌توانند با ساخت نیروگاه‌های خورشیدی در مقیاس‌های مختلف، از طرح‌های خرید تضمینی برق توسط دولت (PPA) یا فروش برق در بازار بورس انرژی استفاده کرده و سودآوری پایداری را تجربه کنند.
طبق برآورد کارشناسان، نرخ بازگشت سرمایه نیروگاه‌های خورشیدی در شرایط فعلی ایران، بین ۳ تا ۵ سال است. این موضوع، نیروگاه خورشیدی را به یکی از گزینه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی تبدیل کرده است.
زیرساخت‌های مورد نیاز؛ چالش یا فرصت؟
با این حال، اجرای چنین طرح گسترده‌ای بدون چالش نخواهد بود. نیاز به زیرساخت‌های اتصال به شبکه، تأمین تجهیزات وارداتی مانند پنل و اینورتر، و نیز آموزش نیروهای تخصصی برای نگهداری و بهره‌برداری از سیستم‌ها، جزو مهم‌ترین مسائلی است که باید مدیریت شود.
استاندار اصفهان با اشاره به این نکته گفت: «ما از دانشگاه‌ها، مراکز فنی‌وحرفه‌ای و شرکت‌های دانش‌بنیان خواسته‌ایم که در تربیت نیروی انسانی و توسعه دانش بومی مشارکت داشته باشند. بدون تردید، توسعه برق خورشیدی در اصفهان باید به یک اکوسیستم فناورانه و صنعتی تبدیل شود.»
مزایای زیست‌محیطی و کاهش آلایندگی
از منظر زیست‌محیطی، جایگزینی برق خورشیدی با سوخت‌های فسیلی به معنای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، کاهش مصرف آب در نیروگاه‌ها و افزایش سلامت عمومی خواهد بود. بر اساس مطالعات سازمان محیط‌زیست، هر مگاوات برق خورشیدی، می‌تواند سالانه از انتشار بیش از ۸۰۰ تن دی‌اکسید کربن جلوگیری کند.
اگر برنامه توسعه ۵۳۰۰ مگاواتی ظرفیت خورشیدی با موفقیت اجرا شود، صرفاً در این بخش بیش از ۴.۲ میلیون تن CO2 کمتر وارد جو خواهد شد، رقمی که می‌تواند اثر قابل‌توجهی در بهبود وضعیت زیست‌محیطی کشور داشته باشد.
جمع‌بندی: گام به سوی آینده‌ای پایدار
آنچه در اصفهان و سایر استان‌های کشور در حال رخ دادن است، فراتر از یک طرح صنعتی یا اقتصادی است. توسعه ظرفیت برق خورشیدی و گذار صنایع به انرژی پاک، بخشی از نقشه راه آینده‌نگرانه برای ایران ۱۴۰۷ است. آینده‌ای که در آن توسعه صنعتی، پایداری زیست‌محیطی و تاب‌آوری انرژی در کنار هم معنا پیدا می‌کنند.
اگر زیرساخت‌ها به‌درستی فراهم شوند و همکاری میان نهادهای دولتی، بخش خصوصی و جامعه مدنی تداوم یابد، این طرح می‌تواند به یکی از موفق‌ترین برنامه‌های انرژی کشور در دهه اخیر تبدیل شود.
