با نزدیک شدن به فصل گرما و رشد چشمگیر مصرف برق در کشور، موضوع پایداری شبکه برق و مدیریت هوشمند آن، بیش از پیش مورد توجه نهادهای بهره‌بردار قرار گرفته است. در همین راستا، شرکت برق منطقه‌ای گیلان با اجرای یک طرح اضطراری ملی، موفق شد در مدت تنها یک ماه، ۵۰ ترانسفورماتور در پست‌های فوق توزیع برق استان را به سامانه‌های کنترل‌پذیر و کنتورهای رویت‌پذیر تجهیز کند.
طرح کنترل‌پذیری ترانسفورماتورهای فوق توزیع در گیلان که با هدف افزایش دقت نظارت، بهینه‌سازی مصرف و پیشگیری از فشار بیش از حد بر شبکه برق در روزهای اوج مصرف طراحی شده بود، با هزینه‌ای بالغ بر ۳۰ میلیارد ریال و مشارکت گسترده نیروهای فنی در سراسر استان گیلان به ثمر نشست.
جزئیات طرح و اهداف کلیدی آن
محمدرضا حسن‌زاده، معاون بهره‌برداری شرکت برق منطقه‌ای گیلان، با اعلام خبر اتمام موفقیت‌آمیز این پروژه، عنوان کرد:
«طرح کنترل‌پذیری ۵۰ ترانسفورماتور در پست‌های فوق توزیع برق گیلان، یک اقدام راهبردی برای حفظ پایداری شبکه و مدیریت بهینه بار در فصل اوج مصرف به‌شمار می‌رود.»
اهداف اصلی اجرای این طرح:
- افزایش دقت مانیتورینگ وضعیت ترانسفورماتورها در سطح استان
- امکان واکنش سریع در صورت بروز اضافه‌بار یا نوسانات ولتاژ
- کاهش احتمال خاموشی‌های غیرمترقبه
- افزایش طول عمر تجهیزات شبکه فوق توزیع
پشتیبانی از مدیریت مصرف برق در ساعات پیک
فناوری به کار رفته در پروژه
در این طرح، بر روی هر یک از ترانسفورماتورها، کنتورهای رویت‌پذیر و سامانه‌های کنترل از راه دور (Remote Monitoring) نصب شد. این سامانه‌ها قادرند اطلاعات مربوط به ولتاژ، جریان، توان مصرفی و شرایط عملکرد ترانس را به‌صورت لحظه‌ای به مرکز کنترل ارسال کنند.
استفاده از این فناوری باعث شده است تا اپراتورهای شرکت برق منطقه‌ای گیلان بتوانند در کوتاه‌ترین زمان، اطلاعات دقیق و بدون خطای میدانی را دریافت کرده و اقدامات لازم را برای مدیریت بار یا رفع اشکال فنی انجام دهند.
اجرای سریع، نشانه‌ای از آمادگی فنی بالا
یکی از نکات قابل‌توجه در این پروژه، زمان بسیار کوتاه اجرای آن (فقط یک ماه) است که نشان‌دهنده هماهنگی و توان فنی بالای نیروهای متخصص شرکت برق منطقه‌ای گیلان است.
همچنین، طبق اعلام رسمی شرکت توانیر، برق منطقه‌ای گیلان موفق شده رتبه دوم کشوری را در اجرای این طرح به دست آورد؛ موضوعی که برای استانی با اقلیم مرطوب و چالش‌های فنی خاص، دستاوردی چشمگیر تلقی می‌شود.
تأثیرات مثبت بر شبکه برق گیلان
اجرای موفق طرح کنترل پذیری، نتایج ملموس و مثبت زیادی برای استان گیلان به همراه دارد:
- کاهش ریسک آسیب به ترانسفورماتورها در شرایط بار بالا
- توزیع یکنواخت‌تر بار شبکه میان مناطق مختلف
- تسهیل در برنامه‌ریزی خاموشی‌های هدفمند و منصفانه
- کاهش تلفات فنی و اقتصادی ناشی از ناپایداری شبکه
- ارتقاء سطح تاب‌آوری شبکه برق در برابر نوسانات
در عین حال، این دستاورد می‌تواند زمینه‌ساز گسترش بیشتر هوشمندسازی در شبکه‌های برق سراسر کشور باشد.
جایگاه گیلان در میان استان‌های برق‌خیز
استان گیلان به دلیل شرایط آب‌وهوایی خاص، گردشگرپذیری بالا در تابستان، وجود مراکز کشاورزی و شیلاتی، و همچنین پراکندگی روستایی بالا، از جمله استان‌هایی است که همواره نیازمند مدیریت دقیق مصرف برق بوده است.
در این میان، توانمندی شرکت برق منطقه‌ای گیلان در اجرای طرح‌هایی از این دست، نه‌تنها موجب افزایش رضایتمندی مشترکان می‌شود، بلکه در ثبات شبکه سراسری برق نیز نقش‌آفرینی مؤثری دارد.
هم‌راستایی با برنامه‌های کلان صنعت برق کشور
اجرای طرح‌هایی نظیر کنترل پذیری ترانسفورماتورها، بخشی از چشم‌انداز بلندمدت وزارت نیرو و شرکت توانیر برای حرکت به سوی شبکه برق هوشمند (Smart Grid) است.
در این چشم‌انداز، تجهیز شبکه‌های انتقال و فوق توزیع به سامانه‌های نظارتی و کنترلی، یکی از پایه‌های اصلی در راستای تحقق برق‌رسانی پایدار، هوشمند و منعطف در مقابل نوسانات مصرفی و اقلیمی به‌شمار می‌رود.
لزوم ادامه پروژه در پست‌های دیگر
با وجود موفقیت این طرح در ۵۰ ترانس پست فوق توزیع، بسیاری از کارشناسان حوزه انرژی معتقدند که باید دامنه پروژه به تمامی ترانس‌های فعال در سطح استان و کشور تعمیم داده شود. زیرا تنها با یکپارچه‌سازی کامل شبکه نظارت و کنترل، می‌توان به مدیریت مصرف مؤثر و واکنش سریع در برابر بحران‌های احتمالی دست یافت.
در حال حاضر، بسیاری از پست‌های توزیع محلی و ایستگاه‌های کم‌ظرفیت هنوز از تجهیزات قدیمی استفاده می‌کنند که می‌تواند در بلندمدت باعث افزایش هزینه‌های نگهداری و کاهش بهره‌وری سیستم شود.
جمع‌بندی نهایی
اجرای موفق طرح کنترل پذیری ۵۰ ترانسفورماتور پست‌های فوق توزیع برق در استان گیلان را می‌توان گامی مهم در مسیر ارتقاء پایداری، افزایش دقت نظارت و هوشمندسازی شبکه برق کشور دانست. این طرح نه‌تنها بار شبکه را به‌صورت منصفانه توزیع می‌کند، بلکه فرصت پاسخ سریع‌تر به نوسانات و بحران‌های احتمالی را نیز فراهم می‌آورد.
مجله برق اضطراری اجرای این‌گونه پروژه‌ها را یکی از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر برای آینده صنعت برق ایران می‌داند و معتقد است که گسترش چنین اقدامات هوشمندانه‌ای باید با حمایت ملی و سرمایه‌گذاری مستمر همراه باشد تا شاهد کاهش خاموشی‌ها، افزایش بهره‌وری و ارتقاء کیفیت خدمات برق‌رسانی در سراسر کشور باشیم.
