با افزایش نیاز کشور به منابع پایدار انرژی و در پی چالش‌های ناشی از محدودیت منابع فسیلی، توسعه انرژی‌های نو در اولویت برنامه‌های دولت و نهادهای استانی قرار گرفته است. در این میان، مجله برق اضطراری به بررسی دقیق‌تر پروژه‌های اجرایی در سطح استان‌ها پرداخته و این‌بار به سراغ یکی از برنامه‌های راهبردی استان مرکزی رفته است: اجرای پروژه تأسیس نیروگاه های خورشیدی در ۳۰۰ دهیاری، طرحی که می‌تواند الگویی موفق برای سایر مناطق کشور باشد و نقشی جدی در ارتقای زیرساخت‌های انرژی پاک در مناطق روستایی ایفا کند.
۳۰۰ دهیاری در مسیر تولید برق خورشیدی
به گفته مهدی الیاسی، سرپرست دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری مرکزی، قراردادی میان شرکت توزیع نیروی برق استان مرکزی و دفتر امور روستایی برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی در ۳۰۰ دهیاری به امضا رسیده است. هدف از اجرای این پروژه، تولید ۲.۸ مگاوات برق خورشیدی طی یک سال آینده و تزریق آن به شبکه برق استان است. این میزان تولید در چهار هکتار از زمین‌های در اختیار دهیاری‌ها صورت خواهد گرفت.
الیاسی با تأکید بر ضرورت حرکت به‌سوی انرژی‌های پایدار اظهار کرد که با توجه به محدودیت ظرفیت تولید در نیروگاه‌های فسیلی و کاهش منابع آبی برای نیروگاه‌های برق‌آبی، استفاده از انرژی خورشیدی به‌عنوان منبعی کم‌هزینه، پایدار و پاک در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفته است.
ظرفیت‌های مغفول‌مانده در روستاها
استان مرکزی دارای بیش از ۱۲۰۰ روستا و ۸۵۸ دهیاری فعال است. به گفته الیاسی، بسیاری از این مناطق قابلیت فنی و اقلیمی مناسبی برای تولید انرژی خورشیدی دارند. اجرای پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر در این مناطق می‌تواند علاوه بر تأمین برق پایدار، نقش مهمی در ایجاد اشتغال، درآمدزایی برای روستاها و حتی مهاجرت معکوس داشته باشد. به‌ویژه آنکه اجرای این طرح‌ها در روستاهایی انجام می‌شود که زمین کافی و شرایط مطلوب تابش خورشید را دارا هستند.
وی همچنین تصریح کرد که این پروژه در مدت شش ماه وارد فاز عملیاتی خواهد شد و برای تأمین منابع مالی آن از اعتبارات دهیاری‌ها و تسهیلات ویژه مالی استفاده خواهد شد. شرکت توزیع نیروی برق استان نیز با بهره‌گیری از پیمانکاران متخصص، مسئولیت پشتیبانی فنی و اجرایی طرح را بر عهده دارد.
نیروگاه‌های خورشیدی، ابزاری برای کاهش ناترازی انرژی
یکی از مهم‌ترین معضلات صنعت برق کشور، ناترازی میان تولید و مصرف است؛ موضوعی که در فصول پیک مصرف، به‌ویژه تابستان، بیشتر نمود پیدا می‌کند. طرح احداث نیروگاه های خورشیدی در مناطق روستایی می‌تواند با تولید محلی برق، به کاهش فشار از روی شبکه انتقال و نیروگاه‌های حرارتی کمک کند. از سوی دیگر، برق تولیدی در محل مصرف باعث کاهش تلفات انتقال، کاهش هزینه و افزایش بهره‌وری خواهد شد.
الیاسی همچنین تأکید کرد که مشارکت فعال دهیاری‌ها و ساکنان روستاها در این پروژه، می‌تواند به یک الگوی ملی برای توسعه انرژی‌های پاک تبدیل شود. درواقع، هر دهیاری به یک واحد کوچک تولید برق تبدیل شده و به جای مصرف‌کننده صرف، به بخشی از زنجیره تأمین انرژی کشور بدل خواهد شد.
برنامه سه‌ساله استان مرکزی برای جهش خورشیدی
در ادامه این مراسم، محمود محمودی، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان مرکزی، نیز از هدف‌گذاری کلان دولت برای تولید ۱۲ هزار مگاوات برق از منابع خورشیدی در برنامه هفتم توسعه خبر داد و گفت: استان مرکزی با توجه به اقلیم آفتابی، زمین‌های در دسترس و ظرفیت اجرایی، در میان استان‌های پیشتاز این حوزه قرار دارد.
بر اساس اعلام محمودی، استان مرکزی در قالب یک طرح سه‌ساله، هدف تولید ۵۰۰ مگاوات برق در سال اول، ۱۸۰۰ مگاوات در سال دوم و ۲۷۰۰ مگاوات در سال سوم را دنبال می‌کند. وی تصریح کرد که این اهداف با مشارکت بخش خصوصی، دهیاری‌ها، نهادهای توسعه‌ای و استفاده از فناوری‌های نوین محقق خواهد شد.
انرژی خورشیدی، سرمایه‌ای بلندمدت برای توسعه پایدار
به باور کارشناسان، توسعه نیروگاه های خورشیدی در مناطق روستایی علاوه بر مزایای اقتصادی، نقش مهمی در ارتقای شاخص‌های زیست‌محیطی نیز دارد. کاهش آلایندگی، حفظ منابع طبیعی، تقویت استقلال انرژی مناطق محروم و افزایش تاب‌آوری شبکه برق از جمله نتایجی است که از اجرای این پروژه‌ها حاصل خواهد شد.
همچنین اجرای چنین طرح‌هایی می‌تواند زمینۀ آموزش و ارتقای مهارت نیروی کار محلی را فراهم کند. از نصب پنل‌ها گرفته تا نگهداری سیستم‌های خورشیدی، نیازمند تخصص فنی است و می‌تواند منجر به ایجاد مشاغل جدید در حوزه انرژی‌های نو شود.
تجربه‌ای موفق، الگویی برای دیگر استان‌ها
موفقیت پروژه نیروگاه های خورشیدی دهیاری‌های استان مرکزی می‌تواند به الگویی برای سایر استان‌های کشور بدل شود. به‌ویژه در استان‌هایی که روستاهای پرشماری با زمین‌های بایر و تابش مناسب خورشید دارند. این پروژه‌ها نه تنها به تقویت زیرساخت‌های محلی کمک می‌کند، بلکه با کاهش وابستگی به نیروگاه‌های بزرگ و گاه دور از محل مصرف، بهینه‌سازی مصرف انرژی را نیز به همراه دارد.
جمع‌بندی
طرح احداث نیروگاه‌های خورشیدی در دهیاری‌های استان مرکزی، نمونه‌ای موفق از تلفیق توسعه محلی با فناوری‌های نوین انرژی است. این پروژه با رویکردی عملیاتی، مشارکتی و پایدار، می‌تواند تحولی در نظام تولید و توزیع برق کشور ایجاد کند. مجله برق اضطراری با رصد دقیق چنین پروژه‌هایی، معتقد است که انرژی خورشیدی نه فقط یک جایگزین برای سوخت‌های فسیلی، بلکه آینده‌ای مطمئن برای پایداری برق در کشور است. از این رو، حمایت نهادهای دولتی، مشارکت مردم و تأمین مالی مناسب، سه ضلع اصلی موفقیت طرح‌های مشابه در سطح ملی خواهند بود.
