با وجود ظرفیتهای گسترده استان مرکزی برای تولید انرژیهای تجدیدپذیر، بهویژه نیروگاه خورشیدی، مشکلات در روند واگذاری زمین و صدور مجوزهای زیستمحیطی باعث شده بخش بزرگی از این ظرفیت بلااستفاده باقی بماند. بهگفته مقامات محلی، هزاران هکتار از اراضی استان که میتوانند میزبان پروژههای تولید برق خورشیدی باشند، هنوز در بلاتکلیفی بهسر میبرند.در ادامه مجله برق اضطراری به جزئیات این گزارش میپردازیم.
ظرفیتهای بلاتکلیف در اراک برای احداث نیروگاه خورشیدی
قدرتاله ابک، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مرکزی، در نشست «کارگروه توسعه انرژی خورشیدی استان مرکزی» با اشاره به این موضوع اظهار داشت:
«بیش از ۲ هزار و ۶۰۰ هکتار زمین در استان مرکزی برای احداث نیروگاه خورشیدی همچنان بلاتکلیف باقیمانده و این در حالی است که بخشی از این اراضی حتی مجوز ماده ۲۱ را دریافت نکردهاند.»
طبق آمار ارائهشده، این میزان زمین با توجه به تابش مطلوب خورشید در استان مرکزی، پتانسیل قابلتوجهی برای توسعه نیروگاه خورشیدی دارد، اما فقدان مجوزهای حقوقی و زیستمحیطی مانع آغاز عملیات اجرایی شده است.
مشکل مجوزهای زیستمحیطی برای نیروگاههای خورشیدی در استان مرکزی
ابک همچنین در ادامه افزود:
«ظرفیتی بالغ بر ۲ هزار و ۱۳۱ مگاوات از پروژههایی که دارای پروانه احداث نیروگاه خورشیدی هستند، هنوز نتوانستهاند مجوز زیستمحیطی لازم را کسب کنند.»
این موضوع در حالی رخ میدهد که طبق مقررات، بدون اخذ مجوزهای زیستمحیطی، امکان پیشروی پروژههای انرژی تجدیدپذیر وجود ندارد. عدم هماهنگی بین دستگاههای اجرایی، سازمان محیط زیست، منابع طبیعی و وزارت نیرو از مهمترین عوامل این تأخیرها اعلام شده است.
این چالشها باعث شده سرمایهگذاران حوزه نیروگاه خورشیدی در استان، با مشکلات اداری و بوروکراسی پیچیدهای مواجه شوند و برخی حتی از پیگیری پروژهها انصراف دهند.
اختلاف بین پروانه احداث و واگذاری زمین
بر اساس آمار ارائهشده توسط معاون استاندار مرکزی، تاکنون برای بیش از ۶ هزار و ۷۴۹ هکتار زمین، پروانه احداث نیروگاه خورشیدی صادر شده است، اما تنها در ۲ هزار و ۶۷۱ هکتار از این اراضی، واگذاری واقعی انجام شده و پروژهها به مرحله اجرا رسیدهاند.
این بدان معناست که حدود ۴۰ درصد از اراضی دارای پروانه هنوز عملاً به سرمایهگذاران تحویل نشدهاند. بهعبارت دیگر، نیروگاه خورشیدی تنها در کمتر از نیمی از اراضی مورد نظر امکان اجرا یافته و این خود نشاندهنده عمق مشکلات اداری در مسیر توسعه انرژی خورشیدی در استان است.
نبود هماهنگی بین دستگاههای اجرایی؛ مانع توسعه نیروگاه خورشیدی
یکی از موضوعات مهمی که در این نشست بارها مورد اشاره قرار گرفت، فقدان هماهنگی ساختاری بین دستگاههای اجرایی مرتبط با توسعه نیروگاه خورشیدی بود. از یک سو، منابع طبیعی با حساسیت بالایی نسبت به واگذاری زمین برخورد میکند و از سوی دیگر، سازمان حفاظت محیط زیست مجوزهای زیستمحیطی را بهسختی صادر میکند.
در این میان، وزارت نیرو و شرکتهای توزیع برق نیز مقررات خاص خود را دارند که همگی فرآیند شروع پروژه نیروگاه خورشیدی را بهشدت پیچیده و زمانبر میکنند.
اهمیت زمان در توسعه نیروگاههای خورشیدی
با توجه به بحران انرژی، کمبود برق در ماههای گرم سال، و تعهدات زیستمحیطی ایران در معاهدات بینالمللی، زمان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. تأخیر در احداث و بهرهبرداری از نیروگاه خورشیدی در استان مرکزی، نهتنها مانعی برای افزایش ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر است، بلکه فرصتی طلایی را نیز از بین میبرد.
بنا بر بررسیهای کارشناسان، هر مگاوات برق خورشیدی که به شبکه تزریق نشود، معادل مصرف روزانه هزاران لیتر سوخت فسیلی خواهد بود که منجر به افزایش آلایندگی، مصرف سوخت و فشار بیشتر بر نیروگاههای حرارتی میشود.
تأکید استانداری مرکزی بر تسهیل فرآیندها
در پایان این نشست، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مرکزی خواستار ایجاد پنجره واحد برای صدور مجوز احداث نیروگاه خورشیدی شد تا از این طریق، روند بوروکراتیک کاهش یافته و سرمایهگذاران با سهولت بیشتری پروژهها را اجرا کنند.
او همچنین تأکید کرد که چنانچه در کوتاهمدت اقدام مؤثری در جهت تعیین تکلیف اراضی بلاتکلیف صورت نگیرد، ظرفیت تولید ۲ هزار مگاوات برق خورشیدی در استان، از دست خواهد رفت.
پیشنهادهای کارشناسان برای تسریع در احداث نیروگاه خورشیدی در اراک
در پایان این گزارش، مجله برق اضطراری برخی راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت را بر اساس نظرات کارشناسان این حوزه مرور میکند:
- ایجاد کمیته مشترک بین سازمان محیط زیست، منابع طبیعی و وزارت نیرو برای بررسی سریعتر پروندهها
- تدوین دستورالعمل اجرایی واحد برای واگذاری اراضی مستعد به سرمایهگذاران در حوزه نیروگاه خورشیدی
- توسعه زیرساختهای برقرسانی و اتصال به شبکه در مناطقی که زمین واگذار شده است
- ارائه مشوقهای مالیاتی و تسهیلات بانکی برای پروژههای تولید انرژی خورشیدی
- تدوین نظام رتبهبندی برای شرکتهای بهرهبردار نیروگاه خورشیدی بهمنظور ارزیابی و تشویق عملکرد بهتر
جمعبندی
با وجود ظرفیتهای بالای استان مرکزی در زمینه توسعه نیروگاه خورشیدی، مشکلات ساختاری، اداری و عدم صدور مجوزهای زیستمحیطی، مانع استفاده بهینه از این پتانسیل شدهاند. بیش از ۲۶۰۰ هکتار زمین در استان همچنان بلاتکلیف است و صدها مگاوات ظرفیت تولید برق در انتظار یک اقدام هماهنگ و قاطع از سوی نهادهای ذیربط باقی مانده است.
چنانچه دولت، استانداری و نهادهای اجرایی گامهای اساسی برای رفع موانع بردارند، استان مرکزی میتواند به یکی از قطبهای اصلی تولید برق تجدیدپذیر در کشور تبدیل شود و سهم بسزایی در تحقق اهداف ملی انرژی ایفا کند.
