با توجه به نیاز روزافزون کشور به منابع پایدار و پاک انرژی، توسعه نیروگاههای خورشیدی بهعنوان یکی از راهکارهای کلیدی در دستور کار دولت و نهادهای متولی انرژی قرار گرفته است. در همین راستا، پروژه احداث هزار نیروگاه خورشیدی ۳ مگاواتی که از سوی وزارت نیرو و با راهبری سازمان انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری انرژی برق (ساتبا) طراحی و اجرا شده، بهعنوان یکی از مهمترین طرحهای ملی در حوزه انرژی تجدیدپذیر شناخته میشود. اخیراً معاون فنی و مهندسی ساتبا، مهندس علیرضا پرندهمطلق، گزارشی از وضعیت این پروژه و میزان پیشرفت آن ارائه داده است که از شتابگیری قابلتوجه عملیات اجرایی حکایت دارد.
نیروگاههای ۳ مگاواتی؛ راهبردی برای کاهش تلفات و بهبود بهرهوری
مهندس پرندهمطلق در گفتوگویی با رسانهها، به تشریح اهمیت راهبردی احداث نیروگاههای خورشیدی در مقیاس متوسط پرداخت. وی با اشاره به اینکه این نیروگاهها در نزدیکی بار مصرف و در نقاط انتهایی شبکه سراسری برق احداث میشوند، اظهار داشت که این امر نقشی کلیدی در کاهش تلفات انتقال و توزیع برق ایفا میکند. تلفات انرژی یکی از چالشهای ساختاری صنعت برق کشور است و احداث نیروگاههایی که انرژی تولیدی را در همان منطقه مصرف میکنند، میتواند راهحلی هوشمندانه برای این مشکل باشد.
علاوه بر این، این نیروگاهها موجب کاهش نوسانات ولتاژ در شبکههای محلی میشوند؛ موضوعی که بهویژه در مناطق دور از شبکه اصلی یا مناطقی با زیرساخت ضعیف، اهمیت دوچندان دارد. با اجرای این طرح، علاوه بر بهبود کیفیت برق، بخشی از ظرفیت اشغالشده شبکه انتقال نیز آزاد خواهد شد و نیاز به توسعه پرهزینه شبکه کاهش مییابد.
ورود ۸۵۰ ساختگاه به فاز اجرایی
در ادامه این گزارش، پرندهمطلق اعلام کرد که تاکنون ۸۵۰ نقطه از مجموع هزار ساختگاه پیشبینیشده وارد فاز اجرایی شدهاند. این عدد نشاندهنده پیشرفت بالای پروژه در سطح ملی است و میتواند نویدبخش بهرهبرداری زودهنگام بخشی از این نیروگاهها باشد.
وی توضیح داد که در تمامی این ساختگاهها، زمین مورد نیاز شناسایی و تعیین تکلیف شده و عملیات اجرایی آغاز شده است. از نظر اجرایی، دسترسی سریع به زمین مناسب یکی از چالشهای مهم پروژههای انرژیهای تجدیدپذیر در ایران بوده و حل این موضوع در این پروژه ملی نشان از انسجام مدیریتی، برنامهریزی دقیق و همکاری مناسب بین نهادهای مرتبط دارد.
ورود تجهیزات حیاتی به کشور
یکی از محورهای مهم سخنان معاون فنی ساتبا، مربوط به تأمین تجهیزات مورد نیاز این پروژه عظیم بود. به گفته وی، بخشی از تجهیزات اصلی نیروگاهها از جمله پنلهای خورشیدی و سازههای نگهدارنده طی ماه گذشته وارد کشور شدهاند. این تجهیزات از مسیرهای ریلی و دریایی به ایران انتقال یافتهاند که بیانگر استفاده از روشهای مختلف و همزمان برای تسریع در تأمین منابع فنی است.
در چنین پروژههایی، واردات تجهیزات بخش بزرگی از چالشها را تشکیل میدهد؛ زیرا تحریمها، نوسانات ارزی و موانع گمرکی، گاه روند تأمین را با تأخیر مواجه میکند. با این حال، شواهد نشان میدهد که در پروژه احداث هزار نیروگاه خورشیدی، با تمهیدات پیشبینیشده، این فرآیند بهطور نسبی با موفقیت پیش رفته است.
زمانبندی اجرای پروژه
مهندس پرندهمطلق با اشاره به بازه زمانی اجرای پروژه، اعلام کرد که انتظار میرود ساخت این نیروگاهها طی دورهای ۴ تا ۶ ماهه به پایان برسد. با توجه به گستردگی پروژه در سطح ملی و ویژگیهای متفاوت هر منطقه، تعیین چنین بازه زمانیای، بلندپروازانه ولی در عین حال دستیافتنی به نظر میرسد؛ مشروط بر آنکه روند تأمین تجهیزات، تخصیص بودجه و اجرای میدانی به همین صورت ادامه پیدا کند.
وی اظهار امیدواری کرد که کل پروژه تا پایان سال ۱۴۰۴ به بهرهبرداری کامل برسد. این هدفگذاری بلندمدت نشان میدهد که وزارت نیرو بهدنبال تحول ساختاری در ترکیب انرژی کشور از طریق افزایش سهم خورشیدیهاست.
تأمین مالی پروژه؛ نقش محوری صندوق توسعه ملی
تأمین مالی یکی از مهمترین چالشهای هر پروژه زیرساختی بهویژه در حوزه انرژیهای نو است. در همین رابطه، معاون ساتبا خبر از مشارکت صندوق توسعه ملی در این طرح داد. بر اساس برنامهریزی صورتگرفته، این صندوق موظف به تأمین ۹۰ درصد منابع مالی مورد نیاز پروژه است؛ این در حالی است که تاکنون ۱۰ درصد اولیه توسط نهادهای متولی تأمین شده است.
تأکید وی بر ضرورت تأمین منابع مالی کافی برای تسریع اجرای پروژه، بیانگر آن است که اگرچه پروژه در فاز اجرایی قرار دارد، اما ادامه این روند وابسته به دریافت بهموقع منابع مالی است. نقش صندوق توسعه ملی در حمایت از پروژههای ملی حوزه انرژی تجدیدپذیر میتواند بهعنوان یک الگوی موفق برای سایر طرحها نیز مطرح شود.
آثار مثبت پروژه بر توسعه پایدار کشور
اجرای پروژه احداث هزار نیروگاه خورشیدی ۳ مگاواتی، فراتر از تأمین برق، مزایای بسیاری برای کشور خواهد داشت:
- افزایش امنیت انرژی در نقاط دورافتاده یا مستعد بحران
- ایجاد اشتغال در حوزه مهندسی، نصب، نگهداری و خدمات فنی
- کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی و تحقق تعهدات زیستمحیطی
- رشد صنایع داخلی در صورت بومیسازی بخشی از تجهیزات
- ایجاد زیرساخت برای صادرات برق پاک در آینده
نتیجهگیری
پیشرفت پروژه احداث هزار نیروگاه خورشیدی ۳ مگاواتی نشاندهنده عزم جدی وزارت نیرو و ساتبا برای توسعه پایدار انرژیهای تجدیدپذیر در کشور است. ورود ۸۵۰ ساختگاه به مرحله اجرایی، تأمین بخش بزرگی از تجهیزات و برنامهریزی برای تأمین مالی گسترده از طریق صندوق توسعه ملی، همگی گواهی بر سرعت و دقت بالای اجرای این طرح عظیم ملی هستند. اگر این روند با همین رویکرد ادامه یابد، میتوان انتظار داشت که ایران در آیندهای نزدیک جایگاه شایستهتری در تولید انرژیهای پاک در منطقه و حتی جهان بهدست آورد.
